in de kooi en over de grens

Lief reisdagboek,

De trein lijkt van Russische makelij te zijn en wordt voornamelijk door de dikke laag verf bij elkaar gehouden; uit de bordjes maak ik op, dat “stop kran” Russisch is voor "Notbremse". Om drie uur in de nacht ga ik naar de wc, waar een rode gieter dienst doet als spoelbak(je). Even later wordt mijn coupé opengemaakt door de twee wagon-oppassers en ze beginnen aan de onderste van de twee matrassen, waar ik op lig, te plukken en gebaren naar het onderste bed. Blijkbaar moet er iemand bij, maar na enig protesteren van mijn kant, gaat het niet door. We rijden de hele tijd pal langs de Kaspische zee en het is erg nevelig. Het ziet er vrij troosteloos uit en zo te zien leeft men van de visvangst en de kleinschalige landbouw. Rond negen uur ’s ochtends komen we aan in Astara, dat wil zeggen de Azerbeidjaanse versie van Astara. Daar staan de taxi’s al te wachten en ik wordt in een witte Lada naar de grens gehotst. Daar pakt een man mijn bagage en sjouwt het naar de grens; ik vraag iemand om een foto van ons te nemen, maar dat wil helaas niet lukken.

De grens zelf bestaat uit een grote carport, met aan het eind vier stalen deuren. Op elke deur sluit een kooi van betonijzer aan, die om en om worden “leeggetrokken”. Het ziet er nogal heftig uit; als ik aankom, maken een paar vrouwen hevig misbaar tegen één van de grens-wachten. Ik mag in een hoek, buiten één van de twee kleine kooien, wachten en neem twee “oliebollen” die ter plaatse worden gebakken en keurig in een stukje krant worden verpakt. Eén van de twee grote kooien is al vol en de mensen zijn het kennelijk gewend. Er wordt gepraat, gelachen en er worden volop zonnepitten gegeten. Dan mag ik ook de kooi in en een kwartiertje later zwaait onze deur open en zijn we Azerbeidjan uit. Nu alleen nog Iran in.

De bagage hoeft niet door de scanner, maar mijn paspoort wordt zeer uitgebreid bestudeerd. De man achter het loket schijnt er zelfs met UV-licht op en zit aan het stiksel te peuteren. Ik denk opeens aan het oude Chinese visum dat ik thuis uit mijn paspoort gehaald heb. De man belt nog even met een onzichtbare collega, maar dan krijg ik toch het verlossende stempel. Na nog een controle steken we de grensrivier over en ben ik in Iran. De ayatollah’s heten me “well come” to Iran. Net buiten de passenger hall maak ik snel een paar foto’s. Dat blijkt geen goed idee, want ik moet mee naar de politie. Een bars kijkende, niet Engels sprekende man in uniform zit hoofdschuddend mijn foto’s te bekijken. Dat ziet er niet goed uit!

Een jongere, wèl Engels sprekende collega wordt erbij gehaald. Met iets van een glimlach op zijn gezicht verteld hij me dat ik geen foto’s van grensdingen mag maken. Er wordt nog een collega bijgehaald en ondertussen worden al mijn foto’s bekeken en stijgt de stemming. Kennelijk zijn ze verbaasd over het aantal foto’s – en hopelijk de kwaliteit – want ze vragen me of ik fotograaf ben. De jongere man bekijkt mijn paspoort en lijkt onder de indruk van het aantal stempels en visa. Dan vallen de afkortingen CIA en KGB, maar ik blijf vriendelijk ontkennen. Na een korte impasse wordt besloten om de verboden foto’s te wissen en de jongere man brengt me naar beneden. Dan volgen nog twee controles; de man bij het tweede loket geeft mijn paspoort terug met de woorden “wellcome to Iran and … sorry for the police”. We zijn binnen!